Waarom een claim wél
verstandig en gerechtvaardigd is

Sinds we in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders in mei 2023 ons hardop afvroegen of het geen tijd werd voor een collectieve schadeclaim, en zeker nadat we enkele maanden later bekend maakten dat we daadwerkelijk een claim gingen voorbereiden, kregen we veel steunbetuigingen. Maar er kwam van verschillende kanten ook kritiek. De bank en de SAAT keerden zich vanzelfsprekend tegen ons, maar ook een klein aantal certificaathouders kwam met kritiek, en de Stichting Certificaathouders Triodos Bank (SCTB) vond het ook geen goed idee. De kritische geluiden nemen we serieus en hebben ons best aan het denken gezet. Toch gaan we door op de ingeslagen weg. Op deze pagina zetten wij uiteen waarom wij voet bij stuk houden.

Drie soorten claims

In de kritiek wordt niet altijd een goed onderscheid gemaakt tussen de verschillende soorten claimprocedures, maar het is goed om te weten dat er in beginsel drie soorten zijn:

​

1. De massaclaim, die namens alle certificaathouders in Nederland wordt ingediend, waaraan individuele Nederlandse certificaathouders zich kunnen onttrekken (opt-out) en waarbij buitenlandse certificaathouders zich kunnen aansluiten (opt-in).

2. Een groepsclaim, die namens een afgebakende groep certificaathouders, die zich daar individueel voor hebben aangemeld, wordt ingediend.

3. Een individuele claim die door één certificaathouder wordt ingediend.

 

Hoewel eerder wel over massaclaims is gesproken, is van een (voornemen tot een) dergelijke claim momenteel geen sprake. In Nederland is Triodos Tragedie een groepsclaims gestart. In België heeft Trioforum hetzelfde gedaan.

​

De kritiek

De weerstand tegen claims steunt in hoofdzaak op drie argumenten:

​

1. De bank kan niets worden verweten. Beleggen is nu eenmaal niet zonder risico. De certificaathouders hadden zich beter moeten verdiepen in de prospectus, hadden risico’s moeten spreiden, hebben pech gehad.

2. Rechtszaken tegen de bank zorgen voor onrust en kunnen het vertrouwen in de bank ondermijnen. Dat is slecht voor de bank. Het zou de bank in problemen kunnen brengen. In het ergste geval zou de bank kunnen omvallen. In het beste geval maakt het haar moeilijker om haar maatschappelijke missie te vervullen en heeft dat een negatief effect op de koers van de certificaten.

3. Als een massaclaimclaim succesvol is en een schadevergoeding wordt uitgekeerd, krijgen de certificaathouders een sigaar uit eigen doos, want deze wordt betaald door de bank waarvan zij zelf eigenaar zijn.

 

Gaat het om een groepsclaim dan blijft het eerste argument overeind en wordt het tweede iets aangepast:

​

• Als een groepsclaim succesvol is en aan de deelnemers een schadevergoeding wordt uitgekeerd, wordt deze betaald door de certificaathouders die ervoor hebben gekozen om niet deel te nemen.

 

Aan dit laatste argument wordt dan vaak ook nog een waardeoordeel toegevoegd. Het zou egocentrisch of immoreel zijn. Over individuele procedures wordt milder gedacht, omdat deze minder effect hebben op het kapitaal en functioneren van de bank, en dus ook op de certificaathouders die niets doen.

​

Ons weerwoord

Zoals op deze pagina te lezen is, zien wij af van een massaclaim, maar gaan we voor een groepsclaim. Uiteraard hebben we ons afgevraagd of we dit wel moeten doen, hoe kansrijk deze is en wat de gevolgen kunnen of zullen zijn voor de certificaathouders en voor de bank.

Om bij het laatste te beginnen, we zijn ervan overtuigd dat de bank niet zal omvallen door onze claim. Rechters zullen bij de toekenning van schadevergoedingen rekening houden met haar financiële draagkracht.

Dat de bank in honderden rechtszaken is verwikkeld en nu van onze kant een groepsclaim kan verwachten, is natuurlijk niet goed voor de rust rond en het vertrouwen in de bank. Het levert reputatieschade op. Er wordt al heel lang gewaarschuwd dat de bank er rekening mee moet houden dat veel certificaathouders de gang van zaken niet zullen accepteren, zich zullen roeren en naar de rechter zullen stappen. Tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders in mei 2021 wilde CEO Jeroen Rijpkema het niet horen. Het was “gevaarlijk” om te zeggen dat de certificaathouders hun vertrouwen in de bank verloren en overstapten naar andere banken. Ook al waren dit uitkomsten van een enquête onder meer dan duizend certificaathouders, dat signaal werd liever maar niet opgepakt. Dit soort uitspraken zouden de bank in problemen kunnen brengen. We moesten “met zijn allen rondom de bank gaan staan”. Zo draaide hij oorzaak (falen van de bank) en gevolg (tanend vertrouwen in de bank) handig om.

Het was dus een waarschuwing aan dovemans oren. De wetenschap dat veel certificaathouders hun vertrouwen in de bank dreigden op te zeggen, heeft de bank er niet toe bewogen om serieus in overleg te treden met de certificaathouders en op zoek te gaan naar een alternatieve oplossing die niet alleen de continuïteit van de bank diende, maar ook rekening hield met de gerechtvaardigde belangen van de certificaathouders.

Talloze kritische vragen in vergaderingen, mailwisselingen en gesprekken met de bank en de SAAT hebben geen enkel effect gehad. Waren de certificaathouders en hun belangen serieus genomen, dan was er echt wel een andere uitkomst mogelijk geweest. Certificaathouders zijn absoluut geen geldwolven en waren wellicht ook bereid enig verlies te nemen, maar het gaat eenvoudig te ver om te verwachten dat zij allemaal forse verliezen accepteren als de bank waarin zij geïnvesteerd hebben verder goed draait en goed voor zichzelf zorgt. De bank heeft gewoon te weinig oog gehad voor haar certificaathouders en heeft zich ook volstrekt onvoldoende ingespannen om certificaathouders in problemen te helpen.

 

Dat heeft geresulteerd in grote teleurstelling, wanhoop en woede. Tijdens de behandeling van de zaak bij de Ondernemingskamer hebben we daar (niet voor het eerst, en ook niet voor het laatst) aandacht voor gevraagd. Zie deze pagina. Het maakte indruk, maar bracht geen enkele verandering in de opstelling van de bank. Die bleef kort gezegd: “Het is heel treurig, het gaat ons echt aan het hart, maar beleggen is niet zonder risico.”

Dat de handel kon worden opgeschort mag als een bekend risico worden beschouwd, maar dat de NAV zomaar kon worden losgelaten en dat het handelssysteem kon worden aangepast is echt nergens in de prospectussen terug te lezen. Integendeel. Bij herhaling wordt gemeld dat de prijs van de certificaten wordt berekend door de NAV te delen door het aantal certificaten en dat certificaten niet aan een beurs of MTF zullen worden genoteerd, maar dat een intern handelssysteem in stand wordt gehouden.

​

Als er door de bank schade vergoed moet worden, zal dit uiteraard ten koste gaan van het eigen vermogen van de bank, maar dat zal zich niet één-op-één door vertalen in de waardering van de certificaten. Dat was vroeger wel het geval, maar nu niet meer. De NAV is als waardegrondslag immers losgelaten. Om een in dit verband onverdachte bron aan te halen. CEO Rijpkema stelde in zijn videoboodschap in december 2021, toen bekend werd gemaakt dat de certificaten in de toekomst aan een MTF genoteerd zouden gaan worden, dat de “variabele handelsprijs aanzienlijk lager” zou uitpakken dan de NAV waarde. Die was niet langer alles bepalend: “Prestaties, verwachtingen, marktontwikkelingen, voortdurende inzet voor de missie en waarden van Triodos, het niveau van vraag en aanbod en vele andere factoren zullen samen de handelsprijs voor certificaten van aandelen bepalen.”

 

Het is dus ook niet zo dat de schadevergoeding aan de ene certificaathouder automatisch en/of volledig wordt betaald door de andere certificaathouder. Net zomin kan de teleurstellende gang van zaken sinds de notering op Captin op ons conto worden geschreven. Het is zeer de vraag of onze voorgenomen claim daar enige invloed op heeft uitgeoefend. Dat de waardering van certificaten bij een beursgang veel lager zou uitvallen dan de NAV-waarde is al lang geleden voorspeld door financieel analisten en (zie de quote van CEO Rijpkema hierboven) ook door de bank zelf. Dat was ruim voordat honderden individuele (voornamelijk Spaanse certificaathouders) naar de rechter stapten en Triodos Tragedie (en ook Red Triodos) aankondigden om mogelijk datzelfde te gaan doen in collectieve procedures.

 

De huidige koers is dramatisch slecht. Er was sinds de certificaten in de zomer van 2023 op de MTF van Captin werden genoteerd af en toe even een opleving, maar meestal is de koers benden de €30. Dat betekent dat ongeveer twee derde van de huidige NAV-waarde (circa €90) voor certificaathouders is verdampt. Maar deze staat wel als eigen vermogen op de balans bij de bank.

 

De verhandelbaarheid is ronduit beroerd. Dat heeft waarschijnlijk veel te maken met de keuze voor een besloten en moeilijk toegankelijke beurs. In 2023, d.w.z. in de eerste 26 weken sinds de opening van de handel in certificaten op de MTF zijn zegge en schrijven 238.090 certificaten van eigenaar gewisseld voor een bedrag van in totaal 7,3 miljoen. Dat lijkt misschien veel, maar dat is het niet. Er werd toen slechts een fractie (1,6%) verhandeld van het totaal aantal certificaten (14.467.056) dat in omloop is. Ook in de periode hierna was er nauwelijks handel in certificaten.

Ter vergelijking: Begin januari 2021 toen de handel (naar later bleek) definitief werd gesloten kon de bank uit de daarvoor bestemde kapitaalbuffer nog voor €14,5 miljoen aan certificaten terugkopen. Tegen de toen nog geldende NAV-waarde van €86, had de bank nog bijna 168.000 certificaten terug kunnen nemen.

Het is zeker mogelijk en ook te hopen dat de koers weer gaat stijgen en dat de verhandelbaarheid verbetert, maar wij zijn bang dat de waarde tot in de lengte van dagen ver onder de in de prospectus beloofde NAV-waarde zal blijven. De analyse die de VEB in het najaar van 2023 maakte, is weinig hoopgevend. In de hoop dat de handel zal aantrekken is in het voorjaar van 2024 besloten om de certificaten naar Euronext, een gewone beurs, te brengen

Is het niet verstandiger om daarop te wachten? Misschien is het aardig om een vergelijking te maken met de strategie van de regering m.b.t. haar bezit van aandelen ABNAMRO. De minister van Financiën schreef in het najaar van 2023 in een brief aan de Kamer dat de overheid niet jarenlang kan wachten en hopen op een hogere opbrengst. Om geen verlies te lijden zou de koers van de aandelen ABNAMRO dan namelijk moeten verdubbelen. Om de verliezen van certificaathouders te compenseren is bij Triodos geen verdubbeling van de waarde van certificaten nodig, maar een verdrievoudiging! En daarbij is dan nog niet eens de rentederving ingecalculeerd, iets dat de regering op aandrang van de Algemene Rekenkamer wel deed.

De gemiddelde certificaathouder is jaren geleden ingestapt en is de pensioengerechtigde leeftijd gepasseerd. Voor veel certificaathouders, die slechts een bescheiden belang hebben in Triodos zal het niet problematisch zijn om geduldig te wachten en te hopen. Maar er is ook een aanzienlijke groep certificaathouders die minder geduldig zijn omdat zij nu of binnen afzienbare tijd hun hypotheek moeten afbetalen, hun AOW willen aanvullen, moeten afrekenen met de fiscus over hun erfenis of over hun oudedagsreserve, enz.

We zullen zien hoe een en ander zich verder gaat ontwikkelen, maar wij denken dat de certificaathouders, die de bank verantwoordelijk houden voor de grote waardedaling en slechte verhandelbaarheid en met ons meedoen aan de gezamenlijke claim, er goed aan hebben gedaan om daartoe te besluiten en niet te wachten op betere tijden.

Wij zijn er niet op uit om de bank kapot te maken. Elke actie, of het nu om onze aanstaande rechtszaak gaat, een persbericht, een openbare brandbrief of een kritische opstelling in de AVA, kan het vertrouwen in de bank verder aantasten en daarmee ook de waarde van de certificaten negatief beïnvloeden. Maar het is goed om te beseffen dat deze acties niet de oorzaak van de ellende zijn, maar het gevolg. En dat ook veel andere factoren van invloed zijn op de koers.

Niet iedere certificaathouder wordt evenzeer geraakt door de handelwijze van de bank. Maar veel certificaathouders die met de beste intenties hun geld hebben gestoken in certificaten Triodos zijn ernstig gedupeerd. We durven te stellen dat geen van hen certificaten heeft gekocht om er veel beter van te worden. Nee, ze steunden de idealen van de bank en meenden erop te kunnen vertrouwen dat het (zoals de bank het zelf kwalificeerde) om een solide belegging ging met een beperkt rendement maar weinig risico.

Wat certificaathouders is overkomen, kan ook niet worden afgedaan als een gewoon beleggersrisico of domme pech door onfortuinlijke omstandigheden. Het gaat in onze optiek om grote verliezen en persoonlijk leed bij certificaathouders veroorzaakt door onrechtmatige daden van de Triodos Bank. Dus waarom zouden certificaathouders niet voor hun eigen belang mogen opkomen? De bank had dit kunnen voorkomen door de belangen van certificaathouders serieus te nemen en niet uitsluitend oog te hebben voor haar eigen missie en continuïteit. Tot aan de notering van de certificaten aan de MTF kon zij best op haar schreden terugkomen, maar dat heeft zij niet willen doen. Nu zit er eigenlijk niets anders meer op dan afwachten, berusten in het verlies of pogen de schade te verhalen via de rechter.

Het morele probleem zit bij de leiding van de bank die te weinig oog heeft voor de certificaathouders die met hun investeringen de bank groot hebben gemaakt, daarvoor genoegen namen met een zeer bescheiden rendement en nu met grote verliezen worden opgezadeld. Niet bij de certificaathouders die opkomen voor hun gerechtvaardigde belangen.

​

Reactie op de bezwaren van de SCTB

In haar nieuwsbrief van 20 oktober 2023 en wederom op 27 januari 2025 op haar website heeft de SCTB op een rijtje gezet welke bezwaren er volgens haar kleven aan een collectieve procedures. De meeste hiervan zijn feitelijk hierboven al besproken, maar op deze webpagina lopen we ze toch graag nog even langs.